Tham dự có ông Nguyễn Minh Triết - nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch nước; GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; ông Nguyễn Thanh Nghị - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng; ông Vũ Hải Quân - Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia TP.Hồ Chí Minh; cùng lãnh đạo các Bộ, ban ngành, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu.
Về phía tỉnh Bình Dương, tham dự có ông Nguyễn Văn Lợi - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh; ông Nguyễn Hoàng Thao - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy; ông Võ Văn Minh - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh cùng gần 1.000 đại biểu là cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp tỉnh, cấp huyện.
Đại biểu tham dự hội nghị
Chuyển mình nhờ những bước đi phù hợp
Bình Dương được thành lập trên cơ sở chia tách tỉnh Sông Bé từ ngày 01/01/1997. Sau hơn 25 năm xây dựng và phát triển, Bình Dương đã chuyển mình vươn lên mạnh mẽ với nhiều kết quả nổi bật, trở thành một điểm sáng về tăng trưởng kinh tế với mức tăng GRDP ấn tượng qua các năm, là một trong 5 địa phương thu ngân sách cao nhất cả nước. Năm 1997, GRDP của Bình Dương chiếm tỷ trọng 1,25% GDP cả nước, đến năm 2015 chiếm tỷ trọng 4,6% GDP cả nước và năm 2020 con số này là 4,9%. Đến năm 2023, quy mô GRDP của tỉnh đã tăng hơn 117 lần so với năm 1997. Cơ cấu kinh tế của tỉnh chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp - dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp.
Việc tập trung phát triển công nghiệp chính là điểm nổi bật trong mô hình phát triển của Bình Dương. Đến nay, tỉnh có 29 khu công nghiệp đang hoạt động với tỷ lệ lấp đầy đạt trên 95%. Thu hút đầu tư nước ngoài đạt hơn 40,3 tỷ đô la Mỹ, đứng thứ hai cả nước chỉ sau TP.Hồ Chí Minh.
Kết cấu hạ tầng của tỉnh đã có bước phát triển vượt bậc, thuộc TOP những địa phương có kết quả tốt nhất về cơ sở hạ tầng khu công nghiệp và hạ tầng đường bộ. Các tuyến đường huyện và đường đô thị đã nhựa hóa đạt từ 80-94%. Bình Dương sớm hoàn thiện các phân đoạn chính thuộc tuyến đường Vành đai 3 và Vành đai 4 đi qua tỉnh, tích hợp trực tiếp vào các tuyến đường trục chính nội tỉnh, như Mỹ Phước - Tân Vạn kết nối về phía cảng biển, sân bay quốc tế.
Tỷ lệ đô thị hóa toàn tỉnh đến cuối năm 2022 là 84,32%, chỉ đứng sau Đà Nẵng (87,45%), cao hơn cả TP.Hồ Chí Minh (77,77%), Hà Nội (49,05%).
GS.TS Nguyễn Xuân Thắng (giữa) - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Văn Lợi (bìa trái) - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh và GS.TS Tạ Ngọc Tấn (bìa phải) - nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương chủ trì Hội thảo
Sự phát triển mạnh mẽ, sinh động của Bình Dương trong hơn một phần tư thế kỷ qua không phải là quá trình phát triển tự phát mà đã được định hướng, điều chỉnh với các mục tiêu, phương hướng và bước đi phù hợp qua từng kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh. Ông Nguyễn Hoàng Thao - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy cho biết, ngay trong Đại hội đầu tiên của Đảng bộ tỉnh, Bình Dương đã nhận thức đầy đủ các thế mạnh và hạn chế cơ bản của địa phương trong lợi thế so sánh. Từ đó tỉnh đã định dạng mô hình tăng trưởng kinh tế của Bình Dương căn bản dựa trên tăng trưởng công nghiệp và dịch vụ.
Đáng chú ý, chủ trương thu hút đầu tư trong và ngoài nước, hình thành và phát triển các khu công nghiệp là chủ trương chiến lược có tính xuyên suốt và cũng là đặc điểm cơ bản của mô hình phát triển kinh tế Bình Dương được thể hiện trong tất cả các kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh. Nội dung thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp đã có sự chuyển biến sâu sắc từ thu hút đại trà đến thu hút có chọn lọc, có khuyến khích ưu tiên đầu tư theo chiều văn minh, tiên tiến, gắn với khoa học kỹ thuật hiện đại. Công nghiệp từ đó được xác định phải gắn với phát triển đô thị và các ngành dịch vụ hiện đại rồi chuyển sang bước đột phá căn bản, toàn diện là tái cơ cấu toàn bộ nền kinh tế...
Ông Nguyễn Hoàng Thao - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy trình bày quá trình nhận thức, quan điểm, chủ trương về mô hình phát triển của Bình Dương qua các kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh
Trong mô hình phát triển về xã hội, văn hóa, con người của Bình Dương, tỉnh đề ra được các chủ trương, quan điểm phù hợp với đặc trưng quan trọng là phục vụ con người, tất cả vì sự phát triển toàn diện của con người. Các tầng lớp dân cư bao gồm cả dân Bình Dương cố cựu và các nhóm dân cư mới đến định cư từ nhiều địa phương trong cả nước đều được Đảng bộ, chính quyền địa phương xem là nhân dân Bình Dương. Trong tất cả văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh và các cấp đều thể hiện rõ trách nhiệm "bảo đảm an sinh và phúc lợi xã hội, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân...", không có sự phân biệt cũ - mới, trước-sau, dân tại chỗ hay nhập cư. Bình Dương hiện là một trong những địa phương có thu nhập bình quân đầu người cao nhất cả nước. Từ năm 2017, Bình Dương được công nhận là tỉnh đầu tiên trong cả nước không còn hộ nghèo theo chuẩn của Trung ương. Tỉnh đã xây dựng Đề án phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, giai đoạn 2021-2030 với mục tiêu phát triển 86.877 căn nhà ở xã hội, trong đó, giai đoạn 2021-2025 phát triển 46.377 căn và giai đoạn 2026-2030 là 40.500 căn nhằm đảm bảo an sinh xã hội, đặc biệt ổn định chỗ ở để người lao động yên tâm với công việc, gắn bó lâu dài với địa phương.
GS.TS Nguyễn Quang Thuấn - Trưởng Tiểu ban Kinh tế Hội đồng lý luận Trung ương trình bày mô hình phát triển của Bình Dương cùng một số vấn đề đặt ra hiện nay
Nói về mô hình phát triển của Bình Dương, GS.TS Nguyễn Quang Thuấn – Trưởng Tiểu ban Kinh tế Hội đồng lý luận Trung ương cho rằng, đặc trưng nổi bật của tỉnh là thực hiện nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp, đô thị, dịch vụ trên cơ sở chuyển từ trải chiếu hoa đến không đi một mình mà kết hợp "3 nhà" để phát triển vùng đô thị thông minh. Ông nhấn mạnh đến vai trò của các doanh nghiệp đầu tàu đối với sự phát triển của tỉnh. Doanh nghiệp Nhà nước, điển hình là Becamex đã đóng góp vai trò rất quan trọng trong việc thể hiện tính chủ đạo của kinh tế Nhà nước thông qua việc liên doanh với đối tác nước ngoài hình thành Liên doanh VSIP trên địa bàn tỉnh Bình Dương và đã mở rộng sản xuất kinh doanh ra 11 tỉnh, thành trên cả nước; phát triển đô thị chất lượng cao, đô thị đáng sống; tham gia phát triển nhà ở xã hội cho người lao động… Những tuyến đường huyết mạch trên địa bàn tỉnh được hoàn thành thông qua quá trình huy động nguồn lực, thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng công nghiệp của các doanh nghiệp đầu tàu của tỉnh, được hoàn thiện từ nguồn vốn doanh nghiệp, góp phần rất hiệu quả trong chia sẻ gánh nặng về ngân sách.
Đánh giá về mô hình phát triển của Bình Dương, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, nhìn lại hơn một phần tư thế kỷ, Bình Dương thật sự đã trở thành một hình mẫu về sự bứt phá phát triển, điểm sáng trong cách thức phát huy lợi thế vị trí của một tỉnh sát gần một đô thị lớn; trong huy động nguồn lực đầu tư, xây dựng hạ tầng, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và đô thị hoá.
Mô hình phát triển của tỉnh Bình Dương là sự kết hợp thành công giữa khả năng khai thác, chắt chiu những lợi thế hiếm hoi, hoán chuyển được bất lợi thế thành lợi thế với một chiến lược phát triển đúng đắn để bứt phá, vươn lên; giữa khát vọng chinh phục những đỉnh cao phát triển với tầm nhìn vượt trước và tinh thần không ngừng đổi mới sáng tạo; giữa chủ trương mở đường, cơ chế tạo thuận lợi của Trung ương được thể chế hoá, tích hợp và hội tụ với cách làm linh hoạt và sự vận dụng sáng tạo của địa phương; giữa sự đồng hành, chia sẻ của chính quyền với doanh nghiệp và người dân; giữa sự gắn kết chặt chẽ mục tiêu tăng trưởng kinh tế với bảo đảm an sinh xã hội, phát triển con người, bảo vệ môi trường sinh thái trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đô thị hóa.
"Vượt qua chính mình" để đột phá trong giai đoạn mới
Thảo luận tại Hội thảo, các đại biểu đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong mô hình phát triển của Bình Dương như: Mô hình phát triển chưa bền vững, tăng trưởng không dựa nhiều vào năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) mà chủ yếu dựa vào tăng vốn và lao động. Về dài hạn, tính bền vững của cả hai nguồn này đều không được đảm bảo vững chắc. Ngành dịch vụ còn chưa phát triển; lao động chủ yếu vẫn là phổ thông, nhập cư, không ổn định; sản xuất chủ yếu là gia công, lắp ráp, chế biến; cơ cấu xã hội còn lạc hậu...
Ngoài những hạn chế của tỉnh, còn một số khó khăn ở tầm vùng đang là thách thức đối với tỉnh Bình Dương trong giai đoạn phát triển mới: Lợi ích cục bộ vẫn còn trong tư duy lãnh đạo của từng địa phương, liên kết vùng chưa trở thành nhu cầu phát triển thực sự của các cấp chính quyền trong vùng. Hạ tầng giao thông kết nối vùng ở phía Nam của Bình Dương đã bị quá tải, dẫn đến chi phí logistics của tỉnh Bình Dương càng tăng cao, ảnh hưởng trực tiếp đến việc giữ chân các nhà đầu tư hiện hữu và thu hút các nhà đầu tư mới, làm mất lợi thế cạnh tranh của Bình Dương.
1.000 đại biểu là lãnh đạo cấp tỉnh, cấp huyện, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu tham dự Hội thảo
Để đạt được những mục tiêu chung của cả nước và cụ thể của tỉnh Bình Dương trong giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bình Dương cần có quy hoạch tổng thể, xác định rõ mô hình phát triển của tỉnh Bình Dương giai đoạn tới và tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó xác định chuyển đổi mạnh mẽ sang mô hình phát triển dựa trên khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao phải là đột phá của sự phát triển.
Tỉnh cần tiếp tục cải thiện môi trường sản xuất, kinh doanh để thu hút, tạo lập được các chuỗi sản xuất, các chuỗi hàng hóa có trụ sở chính đóng trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Đẩy mạnh phát triển dịch vụ, đưa dịch vụ thành ngành chính trong đó chú trọng các ngành dịch vụ có giá trị gia tăng cao. Song song đó, tập trung đầu tư kết nối các công trình hạ tầng nội bộ tỉnh và kết nối vùng nhất là các công trình kết nối đến các cảng biển: Cái Mép, Thị Vải, Tân Cảng... và sân bay Long Thành; kết nối với cao tốc Bắc - Nam, cao tốc TP.Hồ Chí Minh - Mộc Bài.
Bên cạnh đó, tỉnh cần tập trung thu hút nhân tài, nhân lực chất lượng cao đến sinh sống, học tập , làm việc trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Có cơ chế ưu đãi thu hút chuyển giao công nghệ cho các chủ thể trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Đồng thời cần có các Trung tâm hỗ trợ các giải pháp khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo để làm vườn ươm cho phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Tập trung hoàn thành việc nâng tỉnh Bình Dương thành thành phố trực thuộc Trung ương với đầy đủ các tiêu chí Nhà nước đặt ra. Đây là một trong những mục tiêu có thể hoàn thành được của Bình Dương với điều kiện những giải pháp trên đã được triển khai thành công.
Ông Phạm Ngọc Thuận - Tổng Giám đốc Tổng công ty Becamex IDC trình bày vị trí, vai trò, đặc trưng mô hình phát triển doanh nghiệp nhà nước ở Bình Dương
Ông Phạm Ngọc Thuận - Tổng Giám đốc Tổng công ty Becamex IDC cho biết, trong giai đoạn mới, Becamex cũng đã đề xuất đưa vào quy hoạch tỉnh 1.700 hecta để xây dựng khu công nghiệp thế hệ mới: Khu công nghiệp sinh thái thông minh, Khu công nghiệp Khoa học công nghệ. Điều này khẳng định chiến lược ưu tiên phát triển mô hình công nghiệp kiểu mới, hướng đến thu hút với các ngành công nghiệp thâm dụng công nghệ và tri thức sẽ quyết định sự thành công của mục tiêu vượt qua bẫy thu nhập trung bình như mong muốn của lãnh đạo Chính phủ và của tỉnh. Nhà đầu tư sẽ là các doanh nghiệp hướng tới các hoạt động giá trị gia tăng cao. Người lao động sẽ là những nhà khoa học, nhà nghiên cứu, những chuyên gia. Và người dân, người lao động hiện hữu sẽ từng bước dịch chuyển sang dịch vụ hoặc tự nâng cấp lên phân khúc lao động mới. Thương mại - dịch vụ địa phương sẽ trở thành thương mại - dịch vụ toàn cầu.
GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh phát biểu tại Hội thảo
Nhấn mạnh nhiệm vụ trọng tâm của Bình Dương trong thời gian tới, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng đề nghị, Bình Dương cần nỗ lực "vượt qua chính mình", khắc phục các điểm nghẽn đã được chỉ ra, tăng cường liên kết vùng, tạo không gian phát triển mới, từng bước chuyển dần sang thu hút đầu tư các ngành có hàm lượng công nghệ cao, giá trị gia tăng cao, đào tạo nguồn nhân lực, đội ngũ quản trị có chất lượng… để tạo bước phát triển đột phá hơn nữa trong giai đoạn mới.
Từ những kinh nghiệm hay, cách làm đổi mới sáng tạo của tỉnh Bình Dương, Bộ, ban ngành nghiên cứu những điều kiện, khả năng vận dụng cho những địa phương khác trong cả nước; góp phần cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoàn thiện lý luận về đường lối đổi mới, xây dựng dự thảo các văn kiện trình Đại hội lần thứ XIV của Đảng.
Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Văn Lợi phát biểu tại Hội thảo
Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Văn Lợi khẳng định, việc Bình Dương được Trung ương chọn để tổng kết mô hình phát triển với tư cách là mô hình điển hình về phát triển địa phương cấp tỉnh ở Việt Nam trong thời kỳ đổi mới là vinh dự của tỉnh, có ý nghĩa động viên, cổ vũ rất lớn cho Đảng bộ, chính quyền, cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân Bình Dương. Những phân tích, đánh giá và đề xuất tại Hội thảo cũng sẽ giúp cho tỉnh xác định tầm nhìn, mục tiêu, những định hướng trọng tâm, đột phá chiến lược và động lực phát triển đến năm 2050.
Dịp này, Học viện Chính trị khu vực II đã ký kết hợp tác với Trường Chính trị tỉnh Bình Dương và Sở Khoa học và Công nghệ về đào tạo và nghiên cứu khoa học.
Lễ ký kết ghi nhớ hợp tác giữa Học viện Chính trị khu vực II với Trường Chính trị tỉnh Bình Dương và Sở Khoa học và Công nghệ
Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm